Mở đầu sự kiện, PGS.TS Trần Quang Tiến – Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam cùng TS. Phạm Thị Thúy Nga – Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật phát biểu đề dẫn và khai mạc hội thảo. Trong phần phát biểu, PGS.TS Trần Quang Tiến nhấn mạnh chuyển đổi số đang tạo ra thay đổi sâu sắc trong mọi lĩnh vực của đời sống, mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra thách thức lớn đối với phụ nữ. Phụ nữ cần được tiếp cận tri thức mới, nâng cao năng lực số và phải được bảo vệ trước rủi ro phát sinh trong môi trường công nghệ cao. Theo phát biểu đề dẫn, Ban Tổ chức ghi nhận sự tham gia tích cực của các cơ quan nghiên cứu, trường đại học, các tổ chức xã hội và doanh nghiệp trong việc chuyển giao tri thức và kinh nghiệm thực tế. Hội thảo được đánh giá có cách tiếp cận hai chiều: vừa chỉ ra cơ hội giúp phụ nữ tiếp cận tri thức mới, khởi nghiệp sáng tạo, tham gia thương mại điện tử và đời sống chính trị – xã hội; vừa nhận diện các nguy cơ về quấy rối trực tuyến, xâm phạm dữ liệu, chênh lệch thu nhập, mất việc làm do tự động hóa.

PGS.TS Trần Quang Tiến – Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam cùng TS. Phạm Thị Thúy Nga – Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật phát biểu đề dẫn và khai mạc hội thảo

Theo TS. Phạm Thị Thúy Nga, chính sách chuyển đổi số hiện nay còn nhiều khoảng trống pháp lý liên quan đến bình đẳng giới. Các cơ chế bảo vệ dữ liệu cá nhân, quyền riêng tư, phòng chống quấy rối trực tuyến đối với phụ nữ chưa đầy đủ. Tình trạng lao động nữ bị ảnh hưởng bởi tự động hóa, năng lực cạnh tranh trong thị trường việc làm số còn hạn chế. TS. Phạm Thị Thúy Nga nhấn mạnh, hoàn thiện pháp luật theo hướng “chuyển đổi số nhạy cảm giới” là điều kiện then chốt để phụ nữ Việt Nam không bị bỏ lại phía sau.

Số lượng nghiên cứu lớn phản ánh tính thời sự của chủ đề

Theo Ban Tổ chức, hội thảo năm nay nhận được gần 130 bản tóm tắt, 92 bài toàn văn gửi phản biện, và 56 bài nghiên cứu được chọn xuất bản trong Kỷ yếu. Các bài viết có hàm lượng khoa học cao, cung cấp luận cứ lý luận và thực tiễn phong phú, góp phần định hướng chính sách và thúc đẩy bình đẳng giới trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh chóng. Con số này cho thấy chủ đề phụ nữ trong chuyển đổi số không chỉ là nội dung của ngành nghiên cứu giới, mà đã trở thành vấn đề nổi bật tại các diễn đàn pháp lý, khoa học xã hội và chính sách công.

Phiên 1: Thảo luận về vai trò phụ nữ trong xã hội số

Phiên hội thảo thứ nhất do PGS.TS Trần Quang Tiến – Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam, TS. Phạm Thị Thúy Nga – Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật, và NCS. Phan Văn Lâm – Phó Tổng biên tập phụ trách Tạp chí Pháp luật và Phát triển chủ trì, tập trung vào vai trò, vị thế và năng lực của phụ nữ trong xây dựng xã hội số và thúc đẩy bình đẳng giới.

  • TS. Nguyễn Linh Giang – Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, trình bày tham luận về vai trò của phụ nữ trong giáo dục quyền con người ở thời đại chuyển đổi số, nhấn mạnh nhu cầu xây dựng kỹ năng tiếp cận thông tin, tư duy số và tri thức pháp luật.

  • TS. Trần Thị Bình – Học viện Báo chí và Tuyên truyền, phân tích quyền chính trị của phụ nữ trong pháp luật Việt Nam, chỉ ra không gian số mở rộng cơ hội để phụ nữ thể hiện tiếng nói, tăng cường sự tham gia vào quá trình hoạch định chính sách.

  • PGS.TS Dương Kim Anh – Học viện Phụ nữ Việt Nam và TS. Nguyễn Thị Tố Uyên – Trường Đại học Ngoại Thương, tập trung vào những rào cản vô hình đối với phụ nữ lãnh đạo trong môi trường công nghiệp 4.0, đồng thời đề xuất cải thiện môi trường làm việc nhạy cảm giới.

Không khí thảo luận trong phiên 1 được ghi nhận là cởi mở, thẳng thắn, xoay quanh câu hỏi cốt lõi: làm thế nào để phụ nữ trở thành chủ thể kiến tạo chứ không chỉ người thụ hưởng trong tiến trình chuyển đổi số?

Phiên 2: Phân tích hành lang pháp lý nhằm bảo vệ phụ nữ trong môi trường số

Phiên hội thảo thứ hai do PGS.TS Đinh Dũng Sỹ – Khoa Luật, Học viện Phụ nữ Việt Nam và TS. Nguyễn Linh Giang – Phó Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật chủ trì, tập trung vào hoàn thiện pháp luật và chính sách bảo vệ phụ nữ trong môi trường số.

  • TS. Phạm Thị Thúy Nga – Viện Nhà nước và Pháp luật, trình bày về pháp luật bảo vệ dữ liệu cá nhân gắn với quyền riêng tư phụ nữ trong môi trường số; nhấn mạnh nhu cầu quy định rõ trách nhiệm của nền tảng số và xây dựng cơ chế xử lý hành vi xâm phạm dữ liệu.

  • TS. Kiều Thị Thùy Linh – Học viện Phụ nữ Việt Nam, phân tích thách thức pháp lý trong tham gia hợp đồng điện tử và thương mại số đối với phụ nữ khởi nghiệp và kinh doanh trực tuyến.

  • TS. Đoàn Xuân Trường – Trường Đại học Luật Hà Nội, đề xuất thay đổi pháp luật đào tạo nghề cho lao động nữ trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo làm thay đổi cấu trúc nghề nghiệp, đặc biệt ở những ngành dễ bị thay thế.

Phần thảo luận phiên 2 tập trung vào câu chuyện xây dựng “hệ sinh thái pháp lý an toàn” để phụ nữ tham gia thị trường dữ liệu, ký kết hợp đồng số, tiếp cận tài chính số và ứng dụng công nghệ trong lao động và kinh doanh.

Tinh thần đối thoại chính sách và kỳ vọng lan tỏa

Các ý kiến tại hội thảo thống nhất rằng, để phụ nữ tiến vào không gian số an toàn, cần có pháp luật đi trước và chính sách bảo vệ từ gốc, từ giáo dục nhận thức số, đầu tư năng lực công nghệ, đến quy định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp nền tảng và xử lý hành vi xâm hại trên mạng.

Phát biểu kết thúc chương trình, đại diện Ban Tổ chức nhấn mạnh, dù thời gian hội thảo chỉ kéo dài trong một buổi sáng, nhưng những nội dung đặt ra có ý nghĩa lâu dài cho nghiên cứu và hoạch định chính sách. Ban Tổ chức sẽ tiếp tục tổng hợp các đề xuất, kiến nghị tại hội thảo để hoàn thiện báo cáo gửi cơ quan chức năng. Đồng thời, Kỷ yếu gồm 56 bài nghiên cứu được chọn lựa sẽ được công bố để phục vụ cộng đồng học thuật và cơ quan hoạch định chính sách trong thời gian tới.

Hội thảo khoa học quốc gia: “Phụ nữ trong thời đại chuyển đổi số và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư: vai trò, cơ hội và rào cản pháp lý” diễn ra trong không khí làm việc nghiêm túc, nội dung thảo luận sâu sắc, thể hiện quyết tâm tăng cường năng lực số cho phụ nữ và hướng đến mục tiêu xây dựng một xã hội số bao trùm, công bằng, nhân văn, nơi phụ nữ được bảo vệ, tham gia và phát triển đúng với năng lực, tri thức và khát vọng.